Από το Παρίσι στην Αθήνα βρέθηκε αυτές τις μέρες ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης καθώς αναμένεται η διοργάνωση ατομικής έκθεσης με τα χαρακτικά του σε μεγάλο μουσείο. Επόμενο να δηλώνει ικανοποιημένος γι’ αυτό το εικαστικό γεγονός, για να προσθέσουμε και δύο ακόμα σοβαρούς λόγους: την επανέκθεση των βανδαλισμένων έργων του στην Εθνική Πινακοθήκη από την περασμένη Δευτέρα και τη διοργάνωση επιστημονικής ημερίδας με θέμα «Η ελευθερία της τέχνης: Δεδομένα και προκλήσεις», συμπτωματικά την ημέρα που το κόμμα της Νίκης διέγραψε (για άλλους λόγους) τον Νίκο Παπαδόπουλο. Μάλιστα στην ημερίδα ανακοινώθηκε ότι, εκτός από μήνυση που κατέθεσε από την πρώτη στιγμή, η Εθνική Πινακοθήκη θα ασκήσει και αγωγή ύψους 500.000 κατά του βάνδαλου βουλευτή!
«Δεν είναι τόσο η προσωπική ικανοποίηση, αλλά το γεγονός ότι τα πράγματα μπήκαν στη θέση τους θεσμικά» σχολιάζει τις εξελίξεις με αποκλειστικές δηλώσεις στην «Εφ.Συν.» ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης. «Ασφαλώς είναι μια δικαίωση ότι υπάρχουν νόμοι, υπάρχει δημοκρατία, σεβόμαστε την άποψη του άλλου, όποια κι αν είναι αυτή. Και εγώ αν είμαι άθεος, δεν προκαλώ καμιά ζημιά στα εικονίσματα στην εκκλησία…».
Ο ίδιος παρακολούθησε την ημερίδα από το κανάλι της Εθνικής Πινακοθήκης και αποκόμισε την εντύπωση ότι «ξεκαθαρίστηκαν τα πράγματα και νομικά, με στοιχεία, τεκμηριωμένα. Τέτοιες πρωτοβουλίες έχουν σημασία, νομίζω έτσι θεμελιώνονται καλύτερα τα δικαιώματά μας. Είναι σημαντικό να υπάρχει ελευθερία στην έκφραση, να κατοχυρώνεται από τον νόμο».
● Είσαι ευχαριστημένος με τον τρόπο που χειρίστηκε το θέμα του βανδαλισμού των έργων σου η διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης;
Ηταν ένα περίπλοκο ζήτημα, δεν αφορούσε μόνο την Εθνική Πινακοθήκη, πήρε και άλλες διαστάσεις. Επρεπε να λυθεί με διακριτικότητα και με σκέψη, δεν ήταν κάτι εύκολο για να ληφθούν γρήγορες αποφάσεις, που δεν είναι πάντα σωστές. Νομίζω έγιναν τα πράγματα όπως έπρεπε, ας μη βιαζόμαστε αμέσως να βγάζουμε συμπεράσματα, ας δώσουμε λίγο χρόνο, ακόμα κι αν είναι σκληρό…
● Στην αρχή ανακοινώθηκε ότι θα παραμείνουν τα έργα στο σκηνικό καταστροφής, αλλά μετά τα απέσυραν.
Ας μην ξεχνάμε ότι τις ημέρες που ήταν τα έργα στο δάπεδο της έκθεσης υπήρξαν απειλές εναντίον όλων μας, υπήρχαν ανθρωποι που ήθελαν να τα σπάσουν στην Πινακοθήκη και κινδύνευε η ασφάλεια των εργαζομένων. Αν δεν ήμουν μέσα στο γεγονός, δεν θα τα ήξερα όλα αυτά. Τα έμαθα και τα κατανοώ. Για να επανεκτεθούν τα έργα έπρεπε να υπάρχει συνεννόηση και με άλλα υπουργεία, έπρεπε να γίνει ειδική μελέτη, να εκπαιδευτεί το προσωπικό, δεν ήταν τόσο απλό όσο φαίνεται, βάζουμε δηλαδή δυο τζάμια και τελείωσε. Τώρα υπάρχουν άνθρωποι που τα προσέχουν, μια κουρτίνα λέιζερ και το πλεξιγκλάς που τα προστατεύει.
● Νομικά θα κινηθείς εναντίον του βουλευτή της Νίκης;
Ναι, θα κινηθώ νομικά εναντίον του και εναντίον του συνεργού του.
● Ολα αυτά τα γεγονότα ήταν ένα μάθημα για όλους;
Νομίζω ότι έκανε καλό στους θεσμούς της χώρας, σαν να εδραιώθηκαν καλύτερα, σαν να έχουν πιο γερές βάσεις αυτή τη στιγμή. Και δεν είμαι μόνο εγώ που δέχτηκα επίθεση, είναι η Λαλέ, η Στεφανή, ο Γιαβρόπουλος, ο Ζαραλίκος… Δεν είναι ένας, είναι πολλοί. Και λέμε μέχρι εδώ! Από συνομιλίες με συναδέλφους είδα πως πολλοί στην εικαστική τους γλώσσα χρησιμοποιούν θρησκευτικά στοιχεία, αλλά φοβούνται να τα βγάλουν προς τα έξω. Ισως αυτός είναι ένας τρόπος να πούμε ότι δεν είμαστε μόνοι στο να θίξουμε την Εκκλησία – βεβαίως δεν είναι αυτός ο στόχος, αλλά έχουμε ζήσει με την Εκκλησία μέσα στην παράδοσή μας, οπότε έχουμε επιρροές που βγαίνουν από μέσα μας, εκφράζουμε κάποιες συνθήκες που βιώνουμε. Πώς θα μπορούσε, για παράδειγμα, η Παναγία να είναι ανέγγιχτη όταν γύρω μας γίνονται τόσοι πόλεμοι! Μου φαίνεται πιο λογικό να είναι σκυθρωπή, στενοχωρημένη, πάντως όχι ανέγγιχτη. Αρα, σκοπός ήταν να ευαισθητοποιήσω με τα έργα μου παρά να θίξω και να προσβάλω.
● Πάντως είχες μεγάλη συμπαράσταση από ανθρώπους του πολιτισμού.
Ηταν πολύ σημαντική η υποστήριξη από την Κίνηση Καλλιτεχνών και γενικότερα η υποστήριξη των συναδέλφων. Οχι μόνο για μένα, πρέπει να γίνεται για όλους τους καλλιτέχνες όταν βρίσκονται σε ανάλογη θέση, είναι καλό για το σύνολο των πολιτών, για τη δημοκρατία.
Η ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου
Ανακοίνωση για την επιστροφή των έργων του Χριστόφορου Κατσαδιώτη στην Εθνική Πινακοθήκη και την ημερίδα που ακολούθησε, έβγαλε προχθές η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος κάνοντας λόγο για «επικοινωνιακή διαχείριση μιας αδιαλλαξίας», ενώ προτρέπει τους αρμόδιους «να σεβαστούν την ευαισθησία του θρησκευτικού συναισθήματος του ελληνικού λαού».
Ειδικότερα, αναφέρει:
«Ως προς την έκθεση “Η σαγήνη του αλλόκοτου”, η ΔΙΣ με επιστολή της προς τους αρμόδιους (19.3.2025) χαρακτήρισε αντιχριστιανικές τις πράξεις βίας εντός της Εθνικής Πινακοθήκης και διαμαρτυρήθηκε επειδή η έκθεση διακωμωδεί το θρησκευτικό αίσθημα των ορθόδοξων χριστιανών και κακοποιεί τη βυζαντινή αγιογραφία, που είναι μέρος της πολιτισμικής κληρονομιάς του ελληνικού λαού.
Ο πυρήνας του προβλήματος δεν είναι η ελευθερία καλλιτεχνικής έκφρασης, που αφορά τον καλλιτέχνη, αλλά οι κανόνες δεοντολογίας που δεσμεύουν το εθνικό εικαστικό Μουσείο ως δημόσιο φορέα πολιτισμού. Η διοίκηση της Πινακοθήκης ανακοίνωσε ότι δεν επανεξετάζει την επιλογή των εκθεμάτων (16.4.2025) και, κατόπιν της επανέκθεσής τους (5.5.2025), διεξήγαγε ημερίδα διαλόγου για το θέμα (6.5.2025). Με προαποφασισμένη την επανέκθεση, η ημερίδα αυτή λειτουργεί ως επικοινωνιακή διαχείριση μιας αδιαλλαξίας.
Η ΔΙΣ απέφυγε δηλώσεις που θα μπορούσαν να οξύνουν τον φανατισμό από κάθε πλευρά. Παράλληλα, προτρέπει τους αρμοδίους να σεβαστούν την ευαισθησία του θρησκευτικού αισθήματος του ελληνικού λαού».
Σιωπή για τη μήνυση από Δ. Νατσιό
Δεν έχει πάντα την ίδια ευαισθησία, την ίδια ετοιμότητα η Εθνική Πινακοθήκη στο θέμα της προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης, των έργων και των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών; Ενώ στην περίπτωση του βανδαλισμού έσπευσε να καταθέσει μήνυση κατά του βουλευτή της Νίκης και του συνεργού του, δεν είχε τα ίδια αντανακλαστικά για τη μήνυση που κατέθεσε εναντίον της στις 19 Μαρτίου ο πρόεδρος της Νίκης Δημήτρης Νατσιός σχετικά με τη «δημόσια προβολή άσεμνου υλικού». Προκειται για τις δύο πολύ γνωστές ολιγόλεπτες βιντεοπροβολές της Εύας Στεφανή (Εγερτήριον/Reveille, 2001) και του Νίκου Γιαβρόπουλου (Υμνος εις την Ελευθερία/ Hymn for the Liberty, 2021), που εδώ και τέσσερα χρόνια εκτίθενται στις μόνιμες συλλογές του μουσείου. Κατά την άποψη του Δ. Νατσιού «προσβάλλουν βάναυσα το εθνικό και θρησκευτικό αίσθημα των Ελλήνων πολιτών», καθώς προβάλλουν «άσεμνο υλικό», «υπό την υπόκρουση παραμορφωμένων αποσπασμάτων του Εθνικού μας Υμνου και προσευχής προς το Αγιο Πνεύμα σε έναν χώρο αφιερωμένο στην τέχνη και την πολιτιστική μας κληρονομιά».
Ωστόσο για αυτό το γεγονός δεν υπήρξε καμιά ανακοίνωση της Εθνικής Πινακοθήκης, ούτε μήνυση κατά του προέδρου της Νίκης κατατέθηκε, παρατηρεί η Εύα Στεφανή. Παρότι υπονομεύεται ο θεσμός και απειλούνται με ποινική δίωξη όλοι οι εμπλεκόμενοι. Γιατί ο Δ. Νατσιός ζητά από τον εισαγγελέα «την άμεση και επείγουσα ποινική διερεύνηση του θέματος προκειμένου να ταυτοποιηθούν και εξατομικευτούν οι διαφαινόμενες ως τελεσθείσες αξιόποινες πράξεις, να συνδεθούν με τους φυσικούς, ηθικούς αυτουργούς και άλλους συμμετέχοντες και να υποστούν οι υπόλογοι την κατά νόμο τιμωρία τους». Πώς αντιδρά σε αυτό η Εθνική Πινακοθήκη;
Πηγή
Author:
