Τα πρόστιμα δεν είναι λύση

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Aπό την καμπάνια του WWF «Ας μη δημιουργήσουμε αυτά τα είδη»

ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ

Σύμφωνα με την έρευνα του WWF, το 81% των πολιτών δηλώνει ότι είναι διατεθειμένο να μειώσει τη χρήση των πλαστικών εάν φυσικά υπάρχουν και οι προϋποθέσεις. Μια σημαντική προϋπόθεση που απαιτούν οι πολίτες είναι οι δημόσιες βρύσες

Τα πλαστικά βρίσκονται συνεχώς στην επικαιρότητα για τις καταστροφικές επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία. Και ενώ κανονικά ύστερα από τόση πληροφορία θα έπρεπε να μειώνονται συμβαίνει το αντίθετο. Αυξάνονται. Τα τελευταία 10 χρόνια παγκόσμια έχει παραχθεί περισσότερο πλαστικό απ’ ό,τι σε ολόκληρο τον προηγούμενο αιώνα. Και το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι σχεδόν το μισό από το πλαστικό που παράγεται παγκοσμίως χρησιμοποιείται μόνο μία φορά. Οπως το πλαστικό καλαμάκι, το ποτήρι του καφέ μιας χρήσης ή τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα και πιάτα.

Για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης και τη μείωση των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον το 2020 η χώρα μας ενσωμάτωσε στο εθνικό μας δίκαιο την Οδηγία της Ε.Ε. για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης με τον νόμο 4736. Το WWF Ελλάς προκειμένου να διερευνήσει την εφαρμογή του νόμου οργάνωσε διαδικτυακή ημερίδα με τον τίτλο «Εφαρμογή του νόμου για τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης: από τη θέσπιση στην πράξη», όπου εκπρόσωποι του υπουργείου Ανάπτυξης, φορέων και οργανώσεων συζήτησαν για την πορεία της εφαρμογής του νόμου, τις βασικές προκλήσεις και πώς αυτές μπορούν να ξεπεραστούν. «Η διοργάνωση αυτής της ημερίδας είχε στόχο να φέρει στο προσκήνιο μια δύσκολη αλλά κρίσιμη συζήτηση: πώς εφαρμόζεται στην πράξη η νομοθεσία για τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης και πού βρισκόμαστε σήμερα, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο», δήλωσε η συνεργάτιδα Προγραμμάτων Διαχείρισης Αποβλήτων του WWF, Ρόσσυ Σιμεόνοβα.

Δυσάρεστες διαπιστώσεις

«Ζητήσαμε στοιχεία από τα αρμόδια υπουργεία, κάναμε έρευνα αγοράς, μιλήσαμε με επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν ή διακινούν τέτοια προϊόντα και τα ευρήματα δεν είναι και τόσο ευχάριστα», θα πει ο Αχιλλέας Πληθάρας για τα ευρήματα της έρευνας που πραγματοποίησε το WWF για το κατά πόσο εφαρμόζεται ο νόμος. Οπως εξήγησε, «στις διατάξεις του νόμου για τα ποτήρια και τα φαγητοδοχεία υπάρχει ένας στόχος μείωσης 30% μέχρι το 2024 και 60% μέχρι το 2026. Ο στόχος αυτός δεν πρόκειται να επιτευχθεί», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Σε ό,τι αφορά την καταβολή της εισφοράς των 0,5 λεπτών για το ποτήρι και των 0,5 λεπτών για το καπάκι, αυτό που διαπιστώσαμε είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν καταβάλλεται η εισφορά από τις επιχειρήσεις προς το κράτος, παρά το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις το εισπράττουν από τους καταναλωτές».

Επιπλέον οι πολίτες δεν γνωρίζουν ότι έχουν το δικαίωμα να πάρουν φαγητό από εστιατόρια ή delivery ή να αγοράσουν τρόφιμα από το λιανεμπόριο τροφίμων και από τα σουπερμάρκετ με δικά τους σκεύη και να αφαιρεθεί το αντίτιμο από την αξία των προϊόντων. Και δεν το γνωρίζουν γιατί ο νόμος δεν εφαρμόζεται. «Το λιανεμπόριο τροφίμων δεν εφαρμόζει τον νόμο, αλλά και η πρόβλεψη που υπήρχε για τους αυτόματους πωλητές να προμηθεύουν καφέ με σκεύη των καταναλωτών, ούτε αυτό έχει εφαρμοστεί», λέει ο Αχιλλέας Πληθάρας. Επίσης η θέσπιση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για μια σειρά από πλαστικά είδη μετατίθεται για το μέλλον, πράγμα που σημαίνει ότι η πολιτεία δίνει δωρεάν δικαίωμα ρύπανσης στις επιχειρήσεις που παράγουν και εμπορεύονται τέτοια είδη. «Οι διατάξεις που αφορούν τη διευρυμένη ευθύνη παραγωγού για τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί, με αποτέλεσμα να δίνονται στην πράξη δωρεάν δικαιώματα ρύπανσης. Η αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου είναι επιτακτική αν θέλουμε να δούμε ουσιαστική πρόοδο στην καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης», καταλήγει ο κ. Πληθάρας.

Τι μέλλει γενέσθαι;

«Οι προθεσμίες που έχουν τεθεί από την Ε.Ε. είναι ιδιαίτερα ασφυκτικές και θα πρέπει ο νόμος που αφορά τα πλαστικά στην Ελλάδα να προσαρμοστεί. Αν η Ελλάδα δεν προσαρμοστεί θα συνεχίσει να πληρώνει πρόστιμα για τη μη εφαρμογή των κανόνων», θα πει η Νέλλη Παλαιολόγου, νομικός για το περιβάλλον του WWF, αναλύοντας το νέο νομοθετικό πλαίσιο της Ε.Ε. Η κ. Παλαιολόγου επισήμανε ότι και «οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα που παράγουν πλαστικά πρέπει να συσπειρωθούν ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις».

Θα πρέπει οι επιχειρήσεις να επανεξετάσουν τις συσκευασίες και «να αναθεωρηθεί η ΚΥΑ με τις προϋποθέσεις για τη χρήση περιβαλλοντικών ισχυρισμών σε πλαστικά αντικείμενα και συσκευασίες ώστε να αποφεύγεται το green washing», θα πει ο πρόεδρος της ΕΕΔΣΑ, Γιώργος Ηλιόπουλος. Επίσης, όπως επισήμανε μεταξύ άλλων, θα πρέπει «να βγει η ΚΥΑ στη σήμανση των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης που θα δείχνει εάν το προϊόν μπορεί να ανακυκλωθεί, επαναχρησιμοποιηθεί ή λιπασματοποιηθεί ώστε να έχουμε ενήμερους καταναλωτές που να μπορούν να κάνουν επιλογή προϊόντος».

Σύμφωνα με την έρευνα του WWF, το 81% των πολιτών δηλώνει ότι είναι διατεθειμένο να μειώσει τη χρήση των πλαστικών εάν φυσικά υπάρχουν και οι προϋποθέσεις. Μια σημαντική προϋπόθεση που απαιτούν οι πολίτες είναι οι δημόσιες βρύσες. «Οι δήμοι δεν έχουν αγκαλιάσει τον νόμο και δεν έχουν προβεί σε δημιουργία δικτύου δημόσιων βρυσών», λέει ο κ. Πληθάρας.

Το υπουργείο Ανάπτυξης «σχεδιάζει μηχανισμό καταγγελιών με φωτογραφικό υλικό που θα θεωρείται αποδεικτικό στοιχείο, χωρίς να χρειάζεται να πάει ελεγκτής στην επιχείρηση», θα πει ο γ.γ. Εμπορίου Σωτήρης Αναγνωστόπουλος. Ωστόσο, όπως μεταξύ άλλων επισήμανε ο κ. Αναγνωστόπουλος, πρέπει να υπάρξει αλλαγή νοοτροπιών αφού η καταστολή μέχρι ένα σημείο μπορεί να βοηθήσει.