Με μια κίνηση στρατηγικής σημασίας, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την κατάθεση του Εθνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, ενεργοποιώντας ένα κρίσιμο εργαλείο εθνικής πολιτικής και ενεργειακού σχεδιασμού. Παρότι αποτέλεσε υποχρέωση βάσει ευρωπαϊκών οδηγιών, η δημοσιοποίηση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού αποκτά βαρύνουσα γεωπολιτική σημασία καθώς αποτυπώνει, για πρώτη φορά σε έγγραφο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα δυνητικά εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Η χρονική συγκυρία και η διπλωματική στόχευση αποδεικνύουν ότι πρόκειται για μελετημένη και καθόλου τυχαία κίνηση. Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός δεν είναι απλώς ένα διοικητικό κείμενο. Είναι μια πράξη κυριαρχίας, ένα σήμα προς τους εταίρους και τους γείτονες ότι η Ελλάδα σχεδιάζει, διεκδικεί και προστατεύει ενεργά τα συμφέροντά της. Στην πράξη, συνιστά ένα νέο «γεωπολιτικό εργαλείο» που συνδέει τη διπλωματία, την ενέργεια και την οικονομική ανάπτυξη κάτω από την ίδια στρατηγική ομπρέλα.
Εθνική κυριαρχία με πλοηγό το Διεθνές Δίκαιο
Η ελληνική θέση είναι σταθερή και σαφής: κάθε διαφοροποίηση στις θαλάσσιες ζώνες οφείλει να διευθετείται στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, επανέλαβε την πρόσκληση προς την Τουρκία να προσφύγει μαζί με την Ελλάδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, τονίζοντας πως η Αθήνα δεν θα αποδεχθεί καμία υποχώρηση ή αμφισβήτηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, όπως εξηγούν κυβερνητικές πηγές, δεν συνιστά πράξη οριοθέτησης ΑΟΖ, αλλά αποτελεί καταγραφή των δυνητικών ελληνικών θαλάσσιων ζωνών με βάση το ισχύον διεθνές νομικό πλαίσιο. Περιλαμβάνει τις ελληνοϊταλικές και ελληνοαιγυπτιακές συμφωνίες, ενώ στις μη οριοθετημένες περιοχές εφαρμόζεται η αρχή της μέσης γραμμής, που υπολογίζεται από τα ελληνικά νησιά, αποτυπώνοντας έτσι την πλήρη επήρειά τους.
Από την Κρήτη έως το Ιόνιο: Ενίσχυση του εθνικού αποτυπώματος
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός εντάσσεται σε μια ευρύτερη εθνική στρατηγική που ξεδιπλώνεται από το 2019 και περιλαμβάνει:
-
Οριοθέτηση ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο
-
Επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο
-
Αμυντικές συμφωνίες με ΗΠΑ και Γαλλία
-
Ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων
-
Έναρξη ερευνών για υδρογονάνθρακες δυτικά και νότια της Κρήτης, με συμμετοχή κολοσσών όπως η Exxon και η Chevron
Η κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, ως συνέχεια αυτών των κινήσεων, ενισχύει περαιτέρω το γεωπολιτικό και διπλωματικό αποτύπωμα της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να περιλαμβάνει καμία υποχώρηση έναντι τρίτων χωρών.
Πύλη για επενδύσεις και ενεργειακή αυτονομία
Πέραν της εθνικής διάστασης, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός διαμορφώνει και το θεσμικό υπόβαθρο για την εκμετάλλευση φυσικών πόρων, την ανάπτυξη υποδομών και την προσέλκυση στρατηγικών επενδύσεων. Αποτελεί, δηλαδή, ένα εργαλείο που συνδέει την εθνική κυριαρχία με την οικονομική και ενεργειακή αυτονομία.
Ειδικά στον ενεργειακό τομέα, η Ελλάδα αποκτά μια συγκροτημένη βάση σχεδιασμού για την αξιοποίηση κοιτασμάτων, την προώθηση διασυνδεδεμένων έργων και την ενίσχυση του ρόλου της ως κόμβου μεταφοράς ενέργειας στην Ε.Ε.
Ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου: Παράλληλη αλλά ανεξάρτητη διαδρομή
Η κυβέρνηση ξεκαθαρίζει ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου, αν και στρατηγικής σημασίας, δεν σχετίζεται άμεσα με την κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού. Η πορεία του έργου θα καθοριστεί βάσει τεχνικού χρονοδιαγράμματος και της εξέλιξης των ερευνών, παραμένοντας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για ενεργειακή διασύνδεση και όχι ως στοιχείο «αντιπαράθεσης».
Το μήνυμα προς την Άγκυρα και τη διεθνή κοινότητα
Η Τουρκία αντέδρασε, όπως ήταν αναμενόμενο, στις ελληνικές κινήσεις. Ωστόσο, πλέον η Ελλάδα έχει καταθέσει επίσημα και δημόσια τη θέση της για τα εξωτερικά της όρια, σε ευρωπαϊκό επίπεδο και με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας. Αυτό ενισχύει τη διαπραγματευτική της θέση σε κάθε διεθνές φόρουμ και αποκλείει τη μονομερή αμφισβήτηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.