Ο Μιχαήλ Αγγελος του Καπιτωλίου

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 11.01.2021, 16:36

Πριν από λίγες ημέρες ο πλανήτης παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα τις απίστευτες εικόνες της εισβολής των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, τους βανδαλισμούς, τις λεηλασίες, τις βιαιότητες που στοίχισαν ανθρώπινες ζωές.

Ωστόσο αυτή η συγκυρία φέρνει ξανά στο προσκήνιο έναν «αφανή ήρωα», τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη (1805-1880), τον ελληνικής καταγωγής ζωγράφο ο οποίος φιλοτέχνησε τον εκθαμβωτικό θόλο της Ροτόντας του Καπιτωλίου.

Αμέσως μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο ο Μπρουμίδης αφιερώθηκε σε αυτό το έργο ζωής, που σήμερα όλοι θαυμάζουν και στέκονται με δέος κάτω από την «Αποθέωση του Ουάσινγκτον», την τεράστια νωπογραφία 430 τ.μ. με έμπνευση από την ελληνική μυθολογία και επιρροές από την αναγεννησιακή τέχνη. Ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ απεικονίζεται σε σύννεφο στον ουρανό, σαν θεός, με μόβ ένδυμα, δεξιά και αριστερά του στέκονται οι θεές Νίκη και Ελευθερία, ενώ περιτριγυρίζεται και από άλλες μορφές της μυθολογίας, όπως η Αθηνά, ο Ποσειδώνας, ο Ερμής, η Δήμητρα.

Οχι τυχαία ο Μπρουμίδης ονομάστηκε «Μιχαήλ Αγγελος των ΗΠΑ», ζωγραφίζοντας τοιχογραφίες με αλληγορίες, ιστορικές και μυθολογικές σκηνές αλλά και πίνακες σε διαφορετικά σημεία του ναού της Δημοκρατίας. Οπως τη «Νομοθεσία», την «Ελευθερία και την Ενωση», τη συνομιλία του Χριστόφορου Κολόμβου με την Ινδιάνα, την προσωπογραφία του εθνοπατέρα Βενιαμίν Φραγκλίνου καθώς και του εφευρέτη του ατμόπλοιου Ρόμπερτ Φούλτον κ.ά.

Ποιος όμως ήταν ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης, σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν; Γεννήθηκε στη Ρώμη το 1806 από Ελληνα πατέρα και Ιταλίδα μητέρα. Ηταν γιος του Σταύρου Μπρουμίδη από τα Φιλιατρά, ο οποίος έφυγε για την Ιταλία την εποχή των Ορλωφικών, για να αποφύγει τους διωγμούς των Τούρκων. Από μικρός έδειξε το σπάνιο ταλέντο του στη ζωγραφική.

Σε ηλικία 13 ετών γράφτηκε στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά της Ρώμης, αργότερα μαθήτευσε δίπλα στον σπουδαίο Αντόνιο Κανόβα, ενώ ήταν από τους ζωγράφους που ανέλαβαν τη συντήρηση των τοιχογραφιών του Ραφαήλ στο Βατικανό. Ωστόσο, η τεταμένη πολιτική κατάσταση στην Ιταλία τον ανάγκασε να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ το 1852, όπου αρχικά ζωγράφιζε τοιχογραφίες σε εκκλησίες στη Νέα Υόρκη, τη Βαλτιμόρη ακόμα και στην Πόλη του Μεξικού, πριν αναλάβει το Καπιτώλιο.

Ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης πέθανε στην Ουάσινγκτον στις 19 Φεβρουαρίου 1880, πάμφτωχος, όπως αναφέρουν οι πηγές, παρότι είχε αμειφθεί πλουσιοπάροχα και είχε την εκτίμηση των αρχών του Καπιτωλίου. Για χρόνια παρέμεινε στην αφάνεια, μέχρι που η επίσημη ξεναγός του Καπιτωλίου Myrtle Cheney Murdock στη δεκαετία του ’50 εκτίμησε και ανέδειξε την προσφορά του. Το 2008 ο τότε πρόεδρος Τζορτζ Μπους τού απένειμε μεταθανάτια το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Μάρτιο του 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο το βιβλίο του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου «Ο ζωγράφος με τις τρεις πατρίδες» που παρουσιάζει τη διαδρομή του Κωνσταντίνου Μπρουμίδη. Μαθαίνουμε πρώτα για την τύχη της οικογένειάς του την εποχή της Τουρκοκρατίας, από την Πελοπόννησο στη Ζάκυνθο και από εκεί στην Ιταλία. «Και ο ίδιος όμως θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει στα μισά του 19ου αιώνα την επαναστατημένη Ιταλία και να φτάσει πρόσφυγας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εδώ θα ριζώσει, και με όπλο το ταλέντο, τη θέληση και τη μοναδική καλλιτεχνική θητεία του, θα λάμψει ως “ο ζωγράφος του Καπιτωλίου”. (…) Στην τρίτη του πατρίδα, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, δεν θα ξεχάσει ποτέ την Ελλάδα, τη γη των παππούδων του, ούτε την Ιταλία, τη χώρα στην οποία γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε. Κι αν σκύψει κανείς προσεκτικά πάνω στα έργα του, θα αναγνωρίσει στη ζωγραφική του κάτι και από τις τρεις πατρίδες που τον σημάδεψαν».