Η Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει την πάγια αναθεωρητική στρατηγική της, που εκδηλώθηκε μάλιστα με πρωτοφανή επιθετικότητα την περασμένη χρονιά. Εμφανίζεται όψιμα ως οπαδός του διαλόγου για λόγους καθαρά τακτικής.
O τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Γιώργος Κατρούγκαλος, δεν είναι αισιόδοξος ότι η νέα χρονιά θα κομίσει κάτι διαφορετικό στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση κινείται χωρίς στρατηγική στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και ζητά σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών εν όψει της διαφαινόμενης επανέναρξης του διαλόγου με την Τουρκία. Διαμηνύει ότι η χώρα χρειάζεται μια νέα προοδευτική κυβέρνηση, που σε συνεργασία με άλλες προοδευτικές δυνάμεις να μπορεί να χαράξει μια εναλλακτική ρεαλιστική πολιτική.
• Τι μπορούμε να αναμένουμε με την αρχή του νέου χρόνου στα ελληνοτουρκικά; Υπάρχει μια διαδικασία επανεκκίνησης του διαλόγου με τους γείτονες σε εκκρεμότητα, την ώρα βέβαια που τα μηνύματα από την τουρκική πλευρά είναι αντικρουόμενα ως προς τις προθέσεις της.
Το 2020 δεν ήταν καλό για την εξωτερική πολιτική της χώρας και το 2021 δεν προοιωνίζεται, μέχρι στιγμής, καλύτερο. Η Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει την πάγια αναθεωρητική στρατηγική της, που εκδηλώθηκε μάλιστα με πρωτοφανή επιθετικότητα την περασμένη χρονιά. Εμφανίζεται όψιμα ως οπαδός του διαλόγου για λόγους καθαρά τακτικής. Η κυβέρνηση αντιμετώπισε τη συνεκτική και προβλέψιμη αυτή πολιτική της Αγκυρας χωρίς στρατηγική. Παραχώρησε πλήρως την πρωτοβουλία των κινήσεων στην άλλη πλευρά. Ούτε χάραξε, ούτε υποστήριξε κόκκινες γραμμές, απέτυχε τόσο στην αποτροπή όσο και στη διπλωματική αντιμετώπιση των προκλήσεων.
Μια παρόμοια παθητική πολιτική, που δεν επιδιώκει καν την ενεργή συμμετοχή της χώρας στον ευρωτουρκικό διάλογο, μοιραία καταλήγει, για να δανειστώ τη φράση του πρώην υφυπουργού Εξωτερικών των κυβερνήσεων Καραμανλή, Γ. Βαληνάκη, σε «διπλωματική ήττα σε φιλικό γήπεδο». Σημαντική εκδήλωση του κενού στρατηγικής αποτελούν και οι αντιφάσεις μεταξύ του ΥΠΕΞ και του κ. Μητσοτάκη, όταν ο τελευταίος αποκλίνει από τις σταθερές της εξωτερικής μας πολιτικής. Είναι απόλυτη ανάγκη συνεπώς να καλυφθεί το μείζον αυτό κενό με σύγκληση του συμβουλίου πολιτικών αρχηγών, ούτως ώστε να υπάρχει εθνικό μέτωπο εν όψει της διαφαινόμενης επανέναρξης των διερευνητικών επαφών.
• Το ενδεχόμενο των ευρωπαϊκών κυρώσεων απέναντι στην Τουρκία έχει χαρακτηριστεί από αρκετούς ως μέτρο χωρίς νόημα στην παρούσα συγκυρία. Ακόμα και άνθρωποι που πρόσκεινται φιλικά στον ΣΥΡΙΖΑ έχουν εκφράσει αυτή την άποψη. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Οι κυρώσεις δεν ήταν ποτέ αυτοσκοπός, ούτε έχουν κυρίως τιμωρητικό χαρακτήρα. Σε συνδυασμό με μια θετική ευρωτουρκική ατζέντα αποσκοπούν στο να σύρουν την Αγκυρα στο τραπέζι του διαλόγου, χωρίς τους εκβιασμούς του πεδίου. Η αποτυχία του Κυριάκου Μητσοτάκη να τις εξασφαλίσει οδήγησε στο να εξαρτάται η επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών, αλλά και η μελλοντική τους εξέλιξη, αποκλειστικά από την καλή θέληση της Τουρκίας.
Η αποτυχία αυτή φέρει την υπογραφή του πρωθυπουργού, που τρέχει κάθε φορά αντανακλαστικά και αμυντικά πίσω από κάθε τουρκική επιθετική κίνηση, χωρίς σχέδιο και πρωτοβουλία. Δεν έθεσε θέμα κυρώσεων παρά μόνο οχτώ μήνες μετά το παράνομο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, σχεδόν έναν χρόνο μετά την επί της αρχής απόφαση για τις κυρώσεις που εξασφάλισε ο Αλέξης Τσίπρας. Δεν πήρε κυρώσεις γιατί δεν τις ζήτησε έγκαιρα, αλλά και γιατί δεν ενέταξε τη σχετική προσπάθεια σε ένα πλαίσιο ενεργητικής, πολυμερούς διπλωματίας, όπως είχαμε κάνει εμείς.
• Υπάρχει μια αίσθηση ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος προτίθεται να στείλει μήνυμα προειδοποίησης στην Τουρκία αναφορικά με τη στάση της στην περιοχή μας. Το θεωρείτε ρεαλιστικό σενάριο αυτό ή υπέρμετρα αισιόδοξο;
Η προεδρία Μπάιντεν αποτελεί θετική ευκαιρία, αρκεί να αξιοποιηθεί όπως πρέπει. Προτεραιότητα του νέου προέδρου θα είναι να κρατήσει την Τουρκία στη Δύση, όσο το δυνατό μακρύτερα από τη Ρωσία, όχι να υπερασπίσει τα δικά μας συμφέροντα. Με τις ΗΠΑ κερδίζουμε μόνο όταν αναδεικνύουμε την αμοιβαιότητα των συμφερόντων, όπως κάναμε στην περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με τον αγωγό EastMed και το σχήμα 3 +1, όχι όταν εμφανιζόμαστε, όπως έκανε ο κ. Μητσοτάκης στην Ουάσινγκτον, ως προβλέψιμοι και δεδομένοι.
Και επίσης θα πρέπει ως χώρα να ενισχύσουμε τις προτάσεις για τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, που βασίζονται στην ιδέα της ευρωπαϊκής κυριαρχίας όχι μόνο στο αμυντικό πεδίο, όπου τα σύνορα κάθε χώρας είναι σύνορα της Ευρώπης, αλλά και στο πολιτικό, ώστε η Ε.Ε. να γίνει διεθνής παίκτης με φωνή δική της, ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ. Και να έχει τη δική της άμυνα αυτόνομη από το ΝΑΤΟ.
• Πώς είδατε τα πρόσφατα γεγονότα στην Ουάσινγκτον;
Τα γεγονότα αυτά ούτε τυχαία είναι, ούτε αφορούν μόνο την Αμερική. Θα θυμάστε τον κ. Αδ. Γεωργιάδη να λέει ότι ψηφίζει Τραμπ με τα δυο του χέρια… Σε πλανητικό επίπεδο διαμορφώνεται μια νέα επιθετική Alt-Right η οποία εκμεταλλεύεται την παγκοσμιοποίηση και τις εκρηκτικές ανισότητες που αυτή επιφέρει, σε συνδυασμό με την ανοχή τμημάτων του κρατικού μηχανισμού (όπως συνέβαινε στα καθ’ ημάς με τη Χρυσή Αυγή), για να υπονομεύσει ευθέως τη δημοκρατία. Η μεγάλη ευθύνη της Αριστεράς είναι όχι μόνο να αποκρούσει τις προσπάθειες αυτές, αλλά και να παρουσιάσει μια πειστική εναλλακτική πρόταση εξουσίας.
• Ας πάμε στα δικά μας. Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι ο πρόσφατος ανασχηματισμός έχει προεκλογικό άρωμα. Θεωρείτε πιθανό το γεγονός προσφυγής στις κάλπες εντός του έτους κι αν ναι, πόσο έτοιμος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ γι’ αυτές;
Φαίνεται πράγματι να απασχολεί τον πρωθυπουργό η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, αν και η κυβέρνηση δεν βρίσκεται ούτε στα μισά της θητείας της. Αυτό αποτελεί ταυτόχρονα ομολογία αποτυχίας και μικροκομματικού καιροσκοπισμού. Εμείς είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάθε παρόμοιο τυχοδιωκτισμό. Η χώρα έχει ανάγκη μια νέα, προοδευτική διακυβέρνηση.
• Με τα σημερινά δεδομένα και παρά τη φθορά της κυβέρνησης ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποκομίζει απτά οφέλη. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό και πώς μπορεί να αλλάξει το σκηνικό και ο ΣΥΡΙΖΑ να πείσει τον κόσμο ότι μπορεί να αποτελέσει την εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης της χώρας;
Πέραν του ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υποεκπροσωπείται πάντα στις δημοσκοπήσεις, ορισμένες από τις οποίες δεν είναι υπεράνω υποψίας για την επιστημονικότητά τους, η πολιτική φωτογραφία της στιγμής επικαθορίζεται από τη συγκυρία της πανδημίας. Αυτή όχι μόνο οδηγεί συνήθως τους πολίτες «γύρω από τη σημαία», αλλά κυρίως πάγωσε τις δυνατότητες μαζικής κοινωνικής αμφισβήτησης των νεοφιλελεύθερων και αυταρχικών κυβερνητικών επιλογών. Δυσχέρανε επιπλέον και τις προσπάθειές μας να γίνουμε ένα πιο ανοιχτό στην κοινωνία λαϊκό κόμμα.
Οσο θα γίνονται ορατές οι συνέπειες της καταστροφικής για τον τόπο πολιτικής της Νέας Δημοκρατίας, τόσο σημαντικότερες θα είναι οι ευθύνες μας για τη χάραξη ρεαλιστικών εναλλακτικών σε αυτήν, σε συνεργασία με τις άλλες προοδευτικές δυνάμεις.
Πηγή
Author: Δημήτρης Τερζής
